Web Sayfas� Haz�rlama �pu�lar�
  
 Edit�r'den
 Linux ile G�venlik  Duvar� ve Sanal A�lar
 Web Sayfas� Haz�rlama  �pu�lar�
 Windows G�venli�i - II
 Bili�im Uzman� m�,  G�neyli mi?
 Milyarlarca Dolar ��pe  Gitti!
 B�ro ��inde Boyun - Bel  Sorunlar�
 CISN Ar�iv
 Anket
 Geribildirim
  
     
 

Ki�isel ya da kurumsal olsun, herhangi bir web sayfas� haz�rlarken bir y�ntem izlemek ve genel olarak kabul g�rm�� baz� kurallara uymak, haz�rlanan web sayfalar�n�n amac�na ula�mas�na yard�mc� olabilir. Bu metinde, web sayfas� haz�rlamak i�in temel bir y�ntem �nerisinden ve dikkat edilmesi gereken baz� konulardan bahsedilmektedir.

Web sayfas� haz�rlamak i�in �nerilen y�ntem:

Bir web sayfas�n�n haz�rl��� temel olarak 3 a�amadan olu�ur: Planlama, tasar�m ve bak�m.

  • Planlama: Web sayfas�n� haz�rlamaya ba�larken �ncelikle, sayfan�n amac� ve kimlere y�nelik olaca�� belirlenmelidir.
  • Web sitesinin amac�: Bir web sayfas� ki�inin/kurumun tan�t�m�, ki�i/kurum hakk�nda bilgi verme, belli kullan�c�larla ileti�im kurma ya da etkile�im sa�lama gibi ama�larla olu�turulabilir. Web sayfas�n�n amac� �nceden net olarak belirlenmelidir ve t�m tasar�m bu do�rultuda yap�lmal�d�r. Aksi takdirde, sayfay� bir kez ziyaret eden bir kullan�c�, sayfada neleri bulabilece�ini anlayamaz, sayfadan nas�l yararlanaca��n� bilemez ise hayal k�r�kl���na u�rayabilir ve bir daha o sayfay� ziyaret etmeyebilir. �rne�in, sadece bilgi sa�lama ama�l� haz�rlanm�� bir sayfada �ok a��r imajlar kullanmak, sayfan�n daha yava� �al��mas�na neden olabilir ve bir kullan�c� arad��� bilgiye h�zl�ca ula�amaz ise, web sayfas� da amac�na hizmet edememi� olur.

  • Hedef kullan�c� kitlesi: Web sayfas�n�n amac� belirlendikten sonra kimlere y�nelik olaca�� da net olarak belirlenmelidir. Bu a�ama �nemlidir ��nk�, hedef kitleye (�rne�in; hayvanseverler ya da T�rk Sanat M�zi�i'ne ilgi duyanlar hedef kitle olarak se�ilebilir) hangi y�ntemlerle ula��laca�� (�rne�in; g�rsel-i�itsel malzemenin yo�un olarak kullan�lmas� ya da olabildi�ince az teknoloji kullan�lmas�) ve nas�l bir aray�z haz�rlanaca�� (�rne�in; �ok renkli ve karma��k men�lerin kullan�ld��� ya da sade ve sadece metinsel bilgilere yer verilen bir aray�z se�imi yap�labilir) kararlar�, t�m tasar�m a�amalar�n� etkileyecek �nemli kararlard�r. Ayn� zamanda, hedef kullan�c� kitlesinin bilgisayar okur-yazarl�k seviyesi ve ne gibi teknolojik olanaklara sahip oldu�u bilgileri de izleyen a�amalarda web sayfas� haz�rlayacaklar�n g�z �n�nde bulundurmas� gereken kriterlerdir.

  • Tasar�m: Amac�n ve hedef kullan�c� kitlesinin belirlenmesi sonras�nda, web sayfas�n�n 4 a�amal� tasar�m�na ba�lanabilir. Bu a�amalar birbiri ard�na takip edilebilece�i gibi, web sayfas� haz�rlay�c�s�n�n tercihine ba�l� olarak birbirine paralel olarak da y�r�t�lebilir.
  • ��erik tasar�m�: Kullan�c�lar web sayfalar�n� �ncelikli olarak i�eri�i i�in ziyaret ederler. Dolay�s�yla g�r�nt�s�nden �nce, sayfa i�inde hangi bilgilerin nas�l bir yap� i�inde sunulaca�� tasarlanmal�d�r. �lk olarak, ana ve alt ba�l�klardan olu�an bir i�erik tasla�� ��kar�lmal�d�r. Bu �ekilde hangi bilginin hangi ba�l�k alt�nda bulunaca��, bilgilere hangi yollardan ula��labilece�i ve tahmini sayfa say�s� belirlenebilir. Daha sonra her bir ba�l���n alt�na ilgili bilgiler yerle�tirilir. Bilgiler organize edilirken, genel olarak b�t�nl��� sa�lamaya ve sayfalar aras�nda kaybolmay� engellemeye dikkat edilmelidir.

  • G�rsel tasar�m: Bilgi yap�s� tasarland�ktan sonra (ya da tasarlan�rken) sayfalar�n aray�z tasar�m�na ge�ilebilir. Planlama a�amas�nda verilen kararlar aray�z tasar�m�n� do�rudan etkiler. Logo/imaj/foto�raf vb. g�rsel malzemenin ne �l��de kullan�laca��, renk se�imleri, bilgilerin sayfan�n neresine, hangi �zelliklerde yerle�tirilece�i gibi tercihler bu kararlar do�rultusunda yap�l�r. Elbette bu a�amada, web sayfas� haz�rlayacaklar�n ki�isel becerisi ve g�rsel tasar�m yapmak i�in gerekli herhangi bir imaj/grafik edit�r� program� kullanma yetene�i de �nem kazanmaktad�r.

  • Altyap� tasar�m�: G�rsel tasar�mdan sonra (ya da tasar�m s�ras�nda) bilgilerin ve haz�rlanan tasar�m�n web ortam�na nas�l aktar�laca�� konusunda tercihler yap�lmal� ve sonraki �al��malara kolayl�k sa�lamas� amac�yla bir �ablon sayfa olu�turulmal�d�r. �ablonu olu�tururken sadece HTML mi kullan�laca�� ya da �e�itli programlama/scripting dilleri (php, java gibi) kullan�larak m� kodlama yap�laca�� belirlenir. Web sayfalar�n�n hangi teknik ortamlarda sunulaca�� ve sayfalar�n dinamiklik seviyesi de g�zard� edilmemelidir (�zellikle kendine ait web sunucusu kullanacak ki�i/kurumlar hangi i�letim sistemi ve web sunucu program�n en uygunu oldu�unu ara�t�rmal�d�r). �ok s�k g�ncelleme gerektirmeyen, dura�an yap�daki web sayfalar� HTML ile kolayca kodlanabilir; fakat i�eri�i s�kl�kla de�i�mesi planlanan, esnek ve her zaman g�ncel bilgi sunmas� d���n�len web sayfalar�n�n haz�rl���nda bir programlama/scripting dili kullan�m� zorunlu olabilir. �ablon sayfa tamamland�ktan ve gerekli kontrolleri yap�ld�ktan sonra, ilk a�amada belirlenen bilgi yap�s�na g�re t�m web sayfalar� bu �ablon kullan�larak kolayca haz�rlanabilir.

  • Test: Tasar�m a�amas�n�n ilk 3 ad�m� (i�erik tasar�m�, g�rsel tasar�m�, altyap� tasar�m�) tamamland�ktan sonra, haz�rlanan t�m web sayfalar� kullan�ma a��lmadan �nce, �e�itli �l��tlere g�re ve m�mk�nse hedef kullan�c� kitlesinden se�ilecek temsilcilerle tekrarl� testlere tabi tutulmal�d�r. Test kriterleri aras�nda en bilinenleri, sayfalar�n farkl� taray�c� programlar ve i�letim sistemleri ile m�mk�n oldu�unca uyumlu olmas�, h�zl� ve kolay kullan�labilir olmas�, kar���k bulunmamas�, okunakl� olmas� ve rahat dola��m imkan� vermesidir. Testler s�ras�nda ortaya ��kan hatalar ya da sorunlar, tasar�m a�amas�n�n ilgili ad�m�na d�n�lerek d�zeltilmeli ve ��z�mler olu�turulmal�d�r. Testler sonras�nda sorunlar/hatalar d�zeltildikten sonra web sayfalar� art�k kullan�ma a��labilir.
    •
  • Bak�m: Asl�nda web sayfalar�n� kullan�ma a�mak, web sayfas� haz�rlay�c�s�n�n i�inin bitti�i anlam�na gelmemelidir. Sayfalar kullan�ma a��ld�ktan sonra �zellikle i�eri�in g�ncel tutulmas�, sayfalar�n rutin olarak kontrol edilmesi, olu�an hatalar�n giderilmesi gerekir. Bak�m a�amas�nda, web sayfalar�n� kullanan kullan�c�larla olan ileti�im de �nemlidir. M�mk�nse web sayfalar� i�erisinde, kullan�c�lardan g�r��, yorum ve �nerilerin al�nabilece�i, kullan�c�lar taraf�ndan farkedilen hatalar�n bildirilebilece�i bir ara� bulundurulmas� (bu ama�la bir form kullan�labilir), sayfalar�n kullan�c�lar taraf�ndan hem benimsenmesine, hem de daha da geli�tirilmesine katk� sa�layabilir.
    • Web sayfas� haz�rlarken dikkat edilmesi gereken baz� noktalar:
  • Sayfa ba�l���
    • Sayfan�n amac�n� ve i�eri�ini iyi ifade etmelidir.
  • Sayfalar�n uzunlu�u
    • M�mk�nse monit�r ekran�nda g�r�nt�lenebilen b�l�mden daha uzun olmamal�d�r (scrolling'den olabildi�ince ka��n�lmal�d�r). Uzun ve tek bir web sayfas� yerine, k�saca haz�rlanm�� ve birbirine uygun �ekilde ba�lanm�� web sayfalar� daha rahat okunabilir ve kullan�labilir.
    • Di�er taraftan, web sayfalar�, rahats�zl�k verecek ve kullan�c�lar�n birbiri ard�na farkl� sayfalara t�klamas�na sebep olacak �ekilde �ok k�sa da olmamal�d�r.
    • Web sayfalar�n�n bas�l� eserler olmad��� g�z ard� edilmemelidir.
  • �majlar
    • �maj dosyalar�n�n b�y�kl���:
      • Web sayfas�nda kullan�lacak herhangi bir imaj�n dosya b�y�kl���n�n, sayfay� yava�latmamas� i�in, 12 Kb'� ge�memesi �nerilir.
      • Daha b�y�k imaj dosyalar� kullan�lacaksa, imajlar�n k���k versiyonlar� sayfaya yerle�tirilebilir ve isteyen kullan�c�lar�n bu versiyonlara t�klayarak, imajlar�n orjinal halini g�r�nt�lemesi sa�lanabilir.

    • �majlar�n kalitesi:
      • Y�ksek kaliteli imajlar, g�receli olarak b�y�k dosya b�y�kl���ne sahiptir; dolay�s�yla, kaliteli imaj kullan�m� web sayfalar�n� yava�latabilir.
      • D���k kaliteli imajlar ise web sayfas�n�n h�z�n� �ok fazla etkilemese de, genel olarak sayfan�n amac�na, kullan�m�na, ziyaret oran�na olumsuz etkide bulunabilir.
      • Dolay�s�yla, imaj kullan�m�na ve kalitesine karar verirken, o imaj�n ger�ekten gerekli olup olmad���na ve amac�na hizmet edip etmedi�ine bak�larak tercihte bulunulmal�d�r.

    • �maj etiketleri:
      • �majlar�n gerekli t�m etiketleri (geni�lik, y�kseklik, alt bilgi gibi) d�zg�n �ekilde tan�mlanmal�d�r.
  • Linkler
    • Link metinleri:
      • Link olarak kullan�lan metinler i�aret ettikleri sayfalar�/bilgileri yeterince ifade etmelidir. Kullan�c�lar bir linke t�klad�klar�nda hangi bilgiye ula�acaklar�n� kolayca anlayabilmelidir.

    • Link a��klamalar�:
      • Kullan�c�y� y�nlendirmek amac�yla, web sayfalar� i�inde linkleri k�saca a��klayan bilgilere yer vermek, kullan�c�n�n zaman kaybetmesini �nler; ger�ekten ihtiya� duydu�u bilgiye daha �abuk ula�mas�na yard�mc� olur.

    • Link g�ncelli�i:
      • Sayfalarda yer verilen t�m linkler mutlaka aktif sayfalara ba�lant�l� olmal�d�r.
      • T�m linkler rutin olarak kontrol edilmeli, �al��mayan linkler d�zeltilmeli ya da tamamen kald�r�lmal�d�r.
      • Rutin link kontrol� yapmak i�in bu ama�la geli�tirilmi� �e�itli programlardan yararlan�labilir.

    • Link say�s�:
      • Bir web sayfas�nda kullan�lan link say�s� kullan�c�y� rahats�z etmeyecek d�zeyde tutulmal�d�r.
      • Ayn� sayfa i�inde �ok say�da link kullan�lmas� zorunlu ise, bu linkleri bir paragrafta i�inde bulundurmaktansa, s�ral� liste olarak sunmak kullan�m kolayl��� sa�lar.
  • Genel konular
    • Geribildirim:
      • Kullan�c�lardan geribildirim edinmek i�in sayfa i�inde web sayfas� haz�rlay�c�s�n�n ileti�im bilgilerine ve/veya geribildirim formu gibi bir araca yer verilmelidir.

    • Son g�ncelleme tarihi bilgisi:
      • Sayfalarda son g�ncelleme tarihinin bulundurulmas�, sayfalar�n sahiplenildi�i, �nemsendi�i ve g�ncel tutuldu�u izlenimini verir. S�k�a g�ncelleme, sayfalar�n kullan�c�lar taraf�ndan tekrar ziyaret edilmesine yard�mc� olabilir.

    • Do�ru HTML kodlama:
      • Haz�rlanan HTML kodlar�n�n do�ru oldu�una, sorunsuz �al��t���na ve genel olarak standartlara uygun oldu�una dikkat edilmelidir.

    • �mla/dilbilgisi kontrol�:
      • �mla ve dilbilgisi a��s�ndan sayfalarda yer alan t�m metinsel bilgiler kontrol edilmelidir.
      • Olas� hatalar en k�sa zamanda d�zeltilmelidir; en ufak bir imla/dilbilgisi hatas� sayfalar� ziyaret eden kullan�c�lar� ve dolay�s�yla web sayfalar�n�n amac�n�/kullan�m oran�n� olumsuz etkileyebilir.

    • Etik kurallar:
      • Web sayfalar�nda kullan�lan her t�rl� g�rsel, i�itsel malzemenin ve metin bilgilerinin bizzat web sayfas� haz�rlay�c�s� taraf�ndan olu�turulmas� �nerilir. Ba�ka kaynaklardan edinilerek kullan�lmak istenen malzemeler i�in ise, mutlaka kaynak al�nan ki�i/kurumun ad� belirtilmeli, m�mk�nse bu ki�i/kurumlardan onay al�nmal�d�r.
      • ODT� merkezi sunucular� �zerinde olu�turulan web sayfalar�n�n ODT� Bilgi ��lem ve Bilgisayar A�� Kaynaklar� Kullan�m Eti�i'ne uygun olmas� beklenmektedir.

    • Internet �zerinde bir arama motoru ile yap�labilecek ara�t�rma sonras�nda web sayfas� haz�rlama konusunda teknik, y�ntem, kaynak vb. konularda say�s�z bilgiye ula�mak m�mk�nd�r. Dileyenler farkl� i�erikte ve detayda haz�rlanm�� bu bilgi kaynaklar�na eri�erek, web sayfalar�n�n haz�rl���nda yararlanabilirler. Bu metinde �nerilen y�ntem ve bahsedilen kurallar, temel d�zeyde bilgi sa�lamay� ama�lam��, web sayfas� haz�rlamak isteyen ama y�ntemleri konusunda teredd�t ya�ayan kullan�c�lara bir �n bilgi sa�lamay� hedeflemi�tir.

    Cihan YILDIRIM-Y�CEL

    		 
         
      - BA�A D�N -