Web tarayıcısı, Internet üzerindeki tüm bilgilere bakabilmek ve bu bilgilerle etkileşim halinde olabilme olanağı veren bir uygulama programıdır. Tarayıcı kelimesinin İngilizce karşılığı olan "browser" kelimesi, Internet'in çıkmasından önce de mevcuttu ve metin dosyalarında gezinmenizi ve onları okumanızı sağlayan kullanıcı arayüzlerinin tür adıydı. Grafik arayüzlü web tarayıcısının (1993 yılında Mosaic programı ile) ilk defa yaygınlaştığı zamanlarda, "browser" terimi web'in içeriğini de anlamında barındıryordu. Teknik olarak açıklamak gerekirse, web tarayıcısı, Yardımlı Metin Transfer Protokolü'nü (İngilizcesi "Hypertext Transfer Protocol" - kısaca HTTP) kullanarak, tarayıcı kullanıcısı adına Internet üzerinde web sunucularından isteklerde bulunan bir istemci programdır. Ancak Mosaic tarayıcı programındaki kullanıcı arayüzü özelliklerinin pekçoğu, ilk yaygınlaşan tarayıcı programı olan Netscape Navigator'a aktarılmıştır. Daha sonra Microsoft firması Microsoft Internet Explorer tarayıcı programını çıkarmıştır. Günümüzde Internet kullanıcılarının çoğu sadece bu iki tarayıcı programınının farkındadır. Ancak, kullanıcıların bilmediği ve farklı özelliklere sahip pekçok başka tarayıcı şeçeneği de bulunmaktadır.

Aşağıda Internet kullanıcılarının faydalanabilecekleri mevcut tarayıcıların bir listesini ve bu taraycıların gelişim süreçleri hakkında bilgi bulabilirsiniz. Tarayıcılar alfabetik sıra ile yazılmışlardır. Netscape ve Microsoft Internet Explorer tarayıcı programları da listeye dahil edilmiştir. Eğer ilginizi çekerse, daha detaylı bilgi için tarayıcıların verilen bağlantılardaki adreslerine bakabilirsiniz.

AOL

AOL pekçok bağımsız tarayıcı programı üretmektedir. Bu tarayıcılar, yoğun biçimde Microsoft Internet Explorer’ın ve Gecko’nun değiştirilmiş versiyonlarını kullandıkları yönünde eleştirilmektedirler. AOL tarayıcısı kullanmak için bir AOL hesabına sahip olmak gerekmektedir.

• AOL 4: AOL bu tarayıcıyı halen Windows 3.1 işletim sistemi için sunmaktadır.
• AOL 5: AOL bu tarayıcıyı halen Windows NT4 ve Mac OS işletim sistemleri için sunmaktadır.
• AOL 6: Artık sunulmamaktadır, ancak bazıları kullanabilir.
• AOL 7 // Windows: AOL bu tarayıcıyı halen Windows 95 işletim sistemleri için sunmaktadır. Windows 98, SE, 2000, ve XP kullanıcılarının bu sürümü AOL 8 tarayıcı sürümüne yükseltmeleri teşvik edilmektedir.
• AOL 8 // Windows: Resmi olarak 2002 yılının Ekim ayında piyasaya sürülmüştür. Aslında Gecko’yu kullanacağını düşünen pekçok tasarımcıyı üzerek IE kullanmaya devam etmiştir.
• AOL 9 // Windows: AOL yeni nesil tarayıcı paketini sunmaktadır. İsmi AOL Optimized olmuştur.
• AOL 10.3 // Mac OS X: 2002 yılının Ağustos ayında piyasaya sürülmüştür, 2003 yılının Nisan ayında güncellenmiştir. userAgent’taki sürüm numarası 7’dir. Fakat AOL sürüm numarası olmadığını söylemektedir. İsminin sadece "AOL for Mac OS X Refresh" olduğunu belirtmektedir.

AOL-Compuserve

AOL Compuserve firmasını yıllar önce almıştı ve bu tarayıcıyı CompuServe üyeleri için sağlamaya devam etmektedir. 6 sayısına kadar olan sürümler Internet Explorer programını kullanmaktadır. Daha sonraki sürümler içim Gecko tercih edilmiştir. CompuServe tarayıcısı kullanmak için bir CompuServe hesabına sahip olmak gerekmektedir.

• CompuServe 2: AOL, 2.6.1'i halen Windows 3.1 işletim sistemi için sunmaktadır.
• CompuServe 4: AOL bu tarayıcıyı halen Windows NT4 işletim sistemi için sunmaktadır.
• CompuServe 5: AOL bu tarayıcıyı halen Mac için sunmaktadır.
• CompuServe 6: AOL bu tarayıcıyı halen Windows 95, 98, ME, ve XP işletim sistemleri için sunmaktadır.
• CompuServe 7: AOL bu tarayıcıyı halen Windows 98, ME, 2000, ve XP işletim sistemleri için sunmaktadır.

AOL-Netscape

AOL Netscape firmasını yıllar önce almıştı.

• AOL's Netscape 4: AOL, Netscape 4 için destek vermiyor görünmektedir. Netscape 4 programının kullanıcı sayısı giderek düşmektedir.
• AOL's Netscape 5: Geliştirilmesi 1999 yılı ortalarında durdurulmuştur ve hiçbir zaman piyasaya sürülmemiştir. NN4 çekirdeği kullanılarak geliştirilecekti; fakat AOL, NN6 üzerine yoğunlaşarak NN4 çekirdeğini bıraktı.
• AOL's Netscape 6: AOL 2000 yılı kasım ayında Gecko beta motorunu kullanarak Netscape 6'yı piyasaya sürdü. Pekçok defa güncellendiği halde piyasaya yeni sürülmüş Gecko motoru kullanmadı. Bu yüzden yaygın kullanımını engelleyecek biçimde uyumsuzluk ve güvenlik problemleri ortaya çıktı. Bu süreçte AOL, Netscape 4.xx. tarayıcısını sunmaya ve güncellemeye devam etti. Netscape 6'yı kullananlar, Gecko'nun eski sürümünü kullandığı ve bu yüzden yazılım hataları ve kısıtlamalar oluştuğundan, bu sürümlerini 7'ye yükseltmelidirler.
• AOL's Netscape 7: AOL, Gecko 1.0.1 motorunu kullanarak 2002 yılının Ağustos ayında Netscape 7'yi piyasaya sürdü. O günden beridir pek çok defa güncellendi.

Apple Safari

Safari, Konqueror’un KHTML tarayıcı motorunun bir türünü kullanan bir OS X tarayıcısıdır.

Söylenene göre Apple, Safari'yi Gecko yerine KHTML temeli üzerine kurmaya şu nedenlerle karar vermiştir: (a) KHTML daha hızlıdır, (b) KHTML'nin kaynak kodu daha küçük ve daha temizdir, (c) Apple Gecko'nun çoklu-platform özelliğine ihtiyaç duymamaktadır.

• Safari 1.0: 23 Haziran 2003 tarihinde piyasaya sürülmüştür.

Escape

Escape Espial tarafından geliştirilmiştir. Java ile uygulanmış bir HTML 4 tarayıcısıdır ve Internet erişim aygıtları gibi gömülü uygulamalar için tasarlanmıştır.

• Haziran 2003 tarihinde son sürümü 4.89 idi.

HotJava

HotJava Sun Systems tarafından geliştirilmiştir.

• Son sürüm olan HotJava 3, Mayıs 1999'da piyasaya sürülmüştür. Daha sonra hiç güncellenmemiştir. Nisan 2003'te Sun firmasının arşivlerine çekilmiştir.

IBM Browsers

IBM OS/2 işletim sistemi için Netscape ve Mozilla tarayıcılarını temel alan tarayıcılar geliştirmektedir. IBM, görme özrü olanlar için de Windows temelli bir tarayıcı daha üretmektedir.

• IBM Netscape Communicator 4: Netscape 4 paketinin bir kapısıdır (port). Bu tarayıcı ücretsizdir.
• IBM Home Page Reader 3: Bu görme özürlüler için konuşan bir tarayıcıdır. Windows 98, ME, 2000, ve XP üzerinde çalışır. Ücretsiz değildir.
• IBM Web Browser for OS/2 2.x: Mozilla'nın Gecko tarayıcı motorunu kullanmaktadır. IBM Software Choice üyeliği olanlar kullanabilirler.

iCab

iCab Alexander Clauss and the iCab Company tarafından yapılan ve sadece Mac'de çalışan bir tarayıcıdır. iCab uzun süredir beta olarak mevcuttur ve pekçok sadık kullanıcısı bulunmaktadır. Standartlara uyumluluğu ile ünlenmiş olan bir tarayıcıdır. Resmi olarak piyasaya sürüldüğünde kullanıcılar bu tarayıcı için küçük bir ücret ödemek zorunda kalacaklardır.

Konqueror

Konqueror, Unix ve Linux sistemleri için olan açık kaynak kodlu KDE Desktop Environment (KDE Masaüstü Ortamı) bünyesindeki bir tarayıcı programdır. Bu tarayıcı, standartlara uyumluluğu ve hızlılık özelliklerini hedefleyen bir HTML 4 tarayıcısıdır. KDE'nin KHTML tarayıcı programını kullanmaktadır.

Lynx

Lynx en revaçta olan metin-tabanlı tarayıcıdır. Çok az sıklıkta güncellenmektedir.

Microsoft Internet Explorer

Microsoft firması birkaç tane bağımsız tarayıcı geliştirmiştir. Bunların içinde Internet Explorer listede ilk defa sunulan tarayıcı programdır.

• Microsoft's IE5: Microsoft, artık Windows, HP-UX, veya Sun Solaris için IE5 sunmamaktadır. Mac’lar için IE5 sunmaktadır, ancak sürüm yükseltme yapmayacaktır. Internet Explorer tarayıcısının eski sürümlerine destek verilmemektedir.
• Microsoft's IE6: Microsoft, Windows için 2003 yılının üçüncü çeyreğinde IE6’yı , bir yıl sonra ise ilk yamasını piyasaya sürmüştür.
• Microsoft's IE7: Microsoft, Windows’un yeni sürümü ile birlikte 2005 yılında yeni bir Internet Explorer tarayıcısı piyasaya süreceğini söylemektedir.

Internet Explorer motoru aşağıda verilen pekçok tarayıcı tarafından kullanılmaktadır:

• Avant Browser
• Browser3D Browser
• Children's Desktop & Browser
• Crazy Browser
• CrystalPort
• CubicEye
• EarthLink Browser
• Fast Browser
• IBM Home Page Reader
• iRider
• NeoPlanet
• NetCaptor
• RapidBrowser
• SecureIE
• Simpliciti Family Browser
• SixBrowser
• Smart Explorer

Microsoft MSN Explorer

MSN Explorer paketi, Microsoft firmasının, MSN Internet hizmetine üye olanlara sunduğu bir pakettir. Bu paket Microsoft’un MSN Internet hizmetinin AOL ile daha iyi rekabet edebilmesini sağlamaktadır. Paket varolan Microsoft yazılımını yeni bir kullanıcı arayüzü ile bütünleştirmektedir.

• Microsoft's MSN Explorer 2 // OS X: 15 Mayıs 2003 tarihinde piyasaya sürülmüştür.
• Microsoft's MSN Explorer 7 // Windows: Kullanıcılar v8’i kullanmaları yönünde teşvik edilmektedir.
• Microsoft's MSN Explorer 8 // Windows: 23 Ekim 2002 tarihinde piyasaya sürülmüştür. Sürüm 7’den ayrıldığı önemli bir nokta, kendi internet hizmet sağlayıcıları ile beraber kullanmak isteyen kişiler için artık ücretli olmasıdır.
• Microsoft's MSN Explorer? // Windows: 2003’ün son çeyreğinde MSN Explorer’ın yeni bir sürümü piyasaya sürülecektir. Microsoft 2003’ün ağustosunda bu yeni sürümün, sürüm numarası olmayacağını duyurmuştur.

Mosaic

The NCSA firması özgün bir grafik-tabanlı tarayıcı olan Mosaic tarayıcısını geliştirmiştir. Mosaic’in daha önceki sürümleri metin tabanlıdır. Şu an kullanımda olan Netscape ve Internet Explorer gibi pekçok tarayıcının kökeni bu tarayıcıya dayanmaktadır. Mosaic’in geliştirilme süreci birkaç yıl önce durmuştur ve daha çok tarihi açıdan bir önem taşımaktadır.

Mozilla

The Mozilla Group, Mozilla tarayıcı paketi ve geniş bir ürün yelpazesi tarafından kullanılan açık kaynak kodlu Gecko tarayıcı motorunu geliştirmiştir. Gecko’nun standartlara uyumluluğu yüksektir ve pekçok platformda çalışabilmektedir.

• Mozilla 1: Mozilla 1 ve ona ait Gecko tarayıcısı piyasaya sürülmüştür. Güncellemeler üzerinde çalışmalar devam etmektedir. Halihazırda pekçok başka ürün tarafından kullanılan 'en kararlı sürüm' 1.4'tür.
• Mozilla Firebird (daha önceki ismi Phoenix'tir, piyasaya sürülecek olan ismi Mozilla Browser olacaktır): Geliştirilme sürecindedir.
• Mozilla Thunderbird (daha önceki ismi Minotaur'dur, piyasaya sürülecek olan ismi Mozilla Mail olacaktır): Geliştirilme sürecindedir.

Gecko aşağıda sıralanmış olan pekçok başka ürün içinde kullanılmaktadır (ileride de kullanılmaya devam edecektir):

• AppMac's wDesk, wKids, & wKiosk
• BrowserG
• DocZilla
• Dino
• Ghostzilla
• IBM Web Browser
• ManyOne Browser
• MultiZilla
• SourceForge's Galeon
• SourceForge's K-Meleon

OmniWeb

The Omni Group firması Mac OS X için OmniWeb tarayıcısını geliştirmiştir.

• OmniWeb 4: Bu tarayıcı, standartlara uyumluluğu hedefleyen bir HTML 4 tarayıcısıdır.
• OmniWeb 4.5: Safari'nin kullandığı KHTML motorunu kullanmaktadır.

Opera

Opera Software firması gömülü sistemler de dahil olmak üzere pekçok işletim sistemi için Opera tarayıcısını geliştirmektedir. Opera küçüklüğü, hızlılığı, standartlara uyumluluğu ve pekçok platformda çalışabilme özellikleri ile tanınmaktadır.

• Opera 3: Opera 3.62 çok sık kullanılmayan işletim sistemleri içindir. BeOS, Windows 3.1 ve NT3.51.
• Opera 4: Opera Software birkaç platform için v4'ü piyasaya sürdü; ancak sonrasında hemen v5'e geçti.
• Opera 5: Opera Software firması Mac, OS/2, QNX, ve Symbian platformları için hala Opera 5'i sunmaktadır. EPOC, Mac OS X, ve Solaris platformları için de alfalar ve betalar sunmaktadır.
• Opera 6: Opera Software firması Linux, Macs, ve 32-bit Windows için, Opera 6'yı sunmaktadır. Opera 6'nın yeni bir grafik arayüzü ve Unicode desteği vardır.
• Opera 7: Opera Software, Windows ve Linux için yeni ve daha hızlı bir tarayıcı motoru kullanan ve standartlara uyumu daha yüsek olan Opera 7'yi sunmaktadır. Mac için Opera 7'yi 2003’ün sonlarında sunmayı planlamaktadır.

Internet Explorer ve Mozilla gibi Opera da farklı kisveler altında kullanılmaktadır ve kullanılmaya devam edecektir:

• i3 Set-Top Boxes
• Kaii PDA
• Macromedia Mac Products
• Mandrake Linux
• NXTV Set-Top Boxes
• SuSE Linux
• Symbian Communicators

Amaya

Amaya, W3C (Worldwide Web Konsorsiyumu) tarafından geliştirilen bir tarayıcı/editör programıdır. Bu konsorsiyum, tarayıcı standartlarını belirleyen bir kurumdur. Dolayısıyla Amaya yen standartların öğelerini test etmek ve görebilmek amacıyla geliştirilmiştir. Amaya’nın bütün sürümleri betadır.

W3C sonraki güncellemeyi Ekim 2003’te piyasaya sürmeyi planlamaktadır. Amaya hakkında daha fazla bilgi için Amaya sitesini ziyaret edebilirsiniz.

Web tarayıcıları hakkında referanslar ve bilgi bulabileceğiniz bağlantılar:

• http://www.lib.berkeley.edu/TeachingLib/Guides/Internet/Browsers.html
• http://dir.yahoo.com/Computers_and_Internet/Software/Internet/World_Wide_Web/Browsers/
• http://cws.internet.com/web.html
• http://www.upsdell.com/BrowserNews/index.htm
• http://home.earthlink.net/~intelligentlife/ItemMenu/browsers.html
• http://www.wdvl.com/Software/Browsers/
• http://www.anybrowser.org/
• http://directory.google.com/Top/Computers/Software/Internet/Clients/WWW/Browsers/?tc=1
• http://www.hoary.org/browse/
• http://www.browserlist.browser.org/
• http://browsers.evolt.org/
• http://searchwebservices.techtarget.com/sDefinition/0,,sid26_gci211708,00.html

Cihan YILDIRIM-YÜCEL