��letim sistemi, kullan�c� ile bilgisayar aras�ndaki ileti�im �eklini belirleyen yaz�l�md�r. ��letim sisteminin temelini �ekirdek (kernel) olu�turur.

Linux i�letim sisteminin �ekirde�inin di�er i�letim sistemlerinin pek �o�undan fark�, �ekirdek kaynak kodunun GPL (GENERAL PUBLIC LICENSE) lisans� alt�nda a��k kaynak kodlu, di�er bir deyi�le isteyen herkes taraf�ndan yap�land�r�labilir, hatta daha �st d�zey kullan�c�lar i�in de�i�tirilebilir olmas�d�r.

1990'l� y�llar�n ba�lar�nda Finlandiya da University of Helsinky'de Linus Torwalds adl� �niversite ��rencisi taraf�ndan Linux i�letim sisteminin temeli olan Minix i�letim sistemi 0.01 s�r�m� ile duyuruldu. 5 Ekim 1991 y�l�nda Linus Torwalds ilk resmi Linux s�r�m�n� 0.02 s�r�m numaras� ile ilan etti. �lk Linux i�letim sistemi sadece bash kabuk program� ve gcc C derleyicisini �al��t�rmak d���nda bir �zelli�e sahip de�ildi. Fakat bug�n, katetti�i inan�lmaz yolla hem UNIX, hem Windows i�letim sistemlerinde yap�labilecek pek �ok i�lemi ger�ekle�tirebilir konuma geldi.

Bir�ok i�letim sisteminde oldu�u gibi Linux i�letim sisteminin �ekirde�i a��rl�kl� olarak C ve belli bir oranda da makina dilinde (Assably) yaz�lm��t�r. Linux i�letim sisteminin en b�y�k avantajlar�ndan biri UNIX sistemlerinde olan POSIX uyumlulu�unun sa�l�yor olmas�d�r. Bu durum Linux'un geli�mesinde �nemli rol oynamaktad�r.

Linux �ekirdek kaynak koduna http://www.kernel.org ya da yans� sitelerden (ftp.metu.edu.tr/pub/mirrors/ftp.kernel.org) eri�ilebilir. Linux �ekirde�i kararl� ve geli�tirme s�r�mleri olarak iki ayr� dalda geli�tirilmeye devam etmektedir. �ekirdek numaralar� 2.X.Y �eklinde ilerlemektedir. X rakam�n�n �ift olmas� �ekirde�in kararl� oldu�unu, X rakam�n�n tek olmas� �ekirde�in geli�tirme (test) s�r�m� oldu�unu g�stermektedir. En son kararl� Linux �ekirde�i 2.4.22, geli�tirme s�r�m� 2.5.75 s�r�m numaras�ndad�r. Kararl� Linux �ekirde�inin en son s�r�m� 2.6.0'�n test i�lemleri halen devam etmektedir. Bunun yan�nda ilgili s�r�mle ilgili yamalar (patch) da duyurulmaktad�r.

Linux �ekirde�ini g�ncelleyip kullanabilmek i�in �ekirdek kaynak kodu sisteme kopyalan�p ar�iv paketi a��l�r. (tar.gz ar�ivleri i�in tar -xzf, tar.bz2 ar�ivleri i�in bunzip |tar komutlar� kullan�lmal�d�r) E�er daha sonradan duyurulan yamalar�n eklentisi yap�lmak isteniyorsa patch komutu kullan�l�r. Daha sonra �ekirdek kaynak dizini i�erisinde metin modu i�in make config, men� modu i�in make menuconfig ya da grafik modu i�in make xconfig komutlar�ndan herhangi biri �al��t�r�larak �ekirdek yap�land�rmas� ger�ekle�tirilir.

Linux �ekirde�i g�n�m�z teknolojisindeki hemen hemen t�m donan�mlara destek vermektedir. Bu destek �ekirdek i�erisinde g�m�l� olarak verilebilece�i gibi mod�ler olarak da sa�lanabilir. ��letim sisteminin d�zg�n �al��abilmesi i�in donan�m deste�inin ba��ml� bir �ekilde eksiksiz sa�lan�yor olmas� gerekir. Yap�land�rmada yap�labilecek ciddi hatalar sistemin a��lmamas�na neden olabilece�inden her ihtimale kar�� eski, �al���r durumdaki �ekirde�in yedekte tutulmas� �nerilir. ��letim sisteminin performans� a��s�ndan b�t�n donan�mlar� �ekirde�e eklemek yerine kullan�lan ya da daha sonradan kullan�labilecek donan�ma y�nelik g�m�l� ya da mod�ler tercihli optimize yap�land�rmalar kullan�lmal�d�r.

�ekirdek yap�land�rmas� tamamlan�p kaydedildikten sonra s�ras�yla make dep komutu ile ba��ml�l�klar kontrol edilir, make zImage ya da daha fazla s�k��t�rmak i�in make bzImage komutlar� ile s�k��t�r�lm�� �ekirdek imaj� haz�rlan�r. Haz�rlanan imaj arch/i386/boot/ dizini alt�nda "zImage" ya da "bzImage" dosyas� olarak kaydedilir. Bu imaj ilgili yere (genellikle /boot dizinine) kopyalan�p sistemde kullan�lan y�kleyici program�na g�re (lilo i�in /etc/lilo.conf, grub i�in /boot/grub/menu.lst yap�land�rma dosyalar�) ilgili d�zenlemeler ger�ekle�tirildikten sonra kullan�labilir hale gelmi� olur.

�ekirde�e mod�l olarak destek verilmi� donan�mlar�n kullan�labilmesi i�in ilk olarak �ekirdek kaynak kodunun bulundu�u dizi i�erisinde s�ras�yla make modules komutu ile ilgili mod�ller olu�turulur ve make modules_install komutu ile olu�turulan mod�ller /lib/modules dizini alt�na, kullan�lan �ekirdek s�r�m ad�n� ta��yan dizin olu�turularak kopyalan�r. Donan�mla ilgili mod�l�n kullan�labilmesi i�in insmod komutu ile y�klenmesi gerekir. Y�klenen mod�llerin listesi lsmod, i�lemi tamamlanm�� mod�llerin kald�r�lmas� rmmod komutlar� ile ger�ekle�tirilir.

Linux �ekirde�i temelinde yer alan a��k kaynak kodlu �zelli�inden dolay� g�venilirli�i, performans�, geli�imi ile herkese a��k olsa da pek yenilecek gibi durmuyor. Bunun i�in bilgisayarla ilgili her t�rl� i�lemlerinizde kullanman�z� �neririz. G�ven i�inde...

Sel�uk Han AYDIN