Geçen sayımızda "Bir Penguen Hikayesi" ile Linux dünyasına ilk adımımızı atmıştık. Bu sayımızda keşfimize farklı Linux sürümlerinin karşılaştırılması ile devam edeceğiz.

Bütün Linux sürümleri, işletim sisteminin temeli olan ortak çekirdeği kullanmaktadır. Fakat farklı firma ve kuruluşlar, açık kaynak kodlu olan çekirdek üzerine kendi değişikliklerini ekleyerek işletim sistemini yapılandırmaktadırlar. Benzer şekilde Linux sürümlerinde kullanılan temel programların büyük bir kısmı da açık kaynak kodlu olduğu için ortak programlar farklı uyarlamalarla sürümlerde yer almaktadır. Açık kaynak kodlu yazılımların getirdiği bu avantajdan dolayı Internet ortamında pekçok Linux sürümü yer almaktadır. Bu sürümlerin büyük bir kısmı küçük çapta (bir ya da iki disketlik sürümler) olduğu gibi, bazı büyük Linux sürümleri geliştirilmediği için zamanla kaybolmuştur. Benzer şekilde isteyen herkes http://www.tldp.org/HOWTO/Bootdisk-HOWTO adresindeki yardım dosyasından yararlanarak ya da http://www.linuxfromscratch.org sitesindeki belgeleri inceleyerek kendi Linux sürümünü hazırlayabilir. Bu tecrübe ile Linux hakkında temel düzeyde pekçok bilgi edinebilirsiniz (Orta düzey kullanıcılar ve meraklıları için tavsiye edilir).

Internet ortamında yaygın olan Linux sürümleri hakkında bilgiye ve web sitelerine http://www.linux.org/dist/list.html adresinden erişilebilir. Bu siteden şu aşamada 168 Linux sürümüne ulaşılabilmektedir. Yukarıda belirttiğimiz gibi sitede yer alan Linux sürümlerinin içerisinde bir ya da iki disketlik sürümlerin (2-Disk Xwindow Linux, Floppix, RoLinux, SmalLinux, TinyLinux vb.) yanında özellikle belli dil ve ülke desteği için hazırlanan sürümler (Gelecek, TurboLinux, MiracleLinux, ZiifLinux vb.) ve farklı platformlarda, pekçok dil desteği olan Linux sürümleri (SuSeLinux, RedHat Linux, MandrakeLinux, SlackwareLinux, DebianLinux, CalderaLinux vb.) de bulunmaktadır.

Zaman içerisinde Gelecek, SuSe, Corel, TurboLinux gibi bazı Linux sürümleri ücretsiz dağıtımlarını sonlandırmış ve belli bir ücret karşılığında sunulmaya başlanmıştır. Olaya bu açıdan bakıldığında "Tüm Linux sürümleri sonunda bu noktaya mı gelecek?" sorusuna kişisel olarak "Açık kaynak kodlu yazılım felsefesi devam ettiği sürece Linux maratonu belli kulvarlarda ücretsiz olarak sürecektir" cevabını verebiliriz. Başka bir deyişle Linux işletim sistemi, Microsoft firmasi gibi belli bir kuruluşa bağımlı olmadığı için firmalar kendi sürümlerini serbest kullanımdan kaldırabilirler, fakat bu hiçbir zaman Linux'un tekelleşmesine neden olmayacaktır.

ODTÜ Bilgi İşlem Merkezi olarak, Linux işletim sistemini tanıtmak ve yaygınlaştırmak üzere bilgisayar salonlarımızdaki sistemlere yüklediğimiz, RedHat 7.3'ün uyarlaması olan METU-CC Linux ve hazırlamış olduğumuz "Linux İşletim Sistemi" kitabının yanında, kütüphanemizde halen ücretsiz dağıtılmaya devam eden Slackware, RedHat ve Mandrake Linux sürümlerini, maliyeti karşılamak için cüzi bir ücret karşılığı kullanıcılarımıza ulaştırmaya başlamış bulunuyoruz. Bu noktada kullanıcılarımızdan gelecek "Hangi sürümü kullanmalıyım?" sorusuna ışık tutmak için sürümlerin özelliklerinden ve farklarından bahsedeceğiz.

Slackware:

İlk Linux sürümü olan Slackware, metin tabanlı kurulumu ile daha ilk aşamada yeni kullanıcılar için Linux'un zor olduğu izlenimi yaratabilir. Hata kurulum sonrası sistem yapılandırması için, hazır yapılandırma araçlarındansa yapılandırma dosyalarının elle değiştirilmesini tercih etmektedir. Az da olsa netconf, pkgtool gibi yapılandırma araçları metin ortamında çalışmaktadır. Program kurulumu için tgz paketlerini kullanılması program yükleme ve kaldırma işlemleri için kolaylık olarak değerlendirilebilir. Bunun yanında Linux dünyasında yaygın olarak kullanılan RedHat tabanlı sürümler için hazırlanmış RPM paketlerini de desteklemektedir.

Slackware paket yapılandırma programı pkgtool ekran görüntüsü

Bu dezavantajlarına rağmen, Linux işletim sisteminin yapısını anlama ve daha detaylı bilgi edinme yolunda orta ve ileri düzey kullanıcılara önerilebilecek bir sürümdür. Ayrıca sürüm olarak kararlı yapısından ve hızından dolayı özellikle sunucu sistemlerde tercih edilmektedir. Şu aşamada 8.1 sürümünde olan Slackware'in 9.0 sürümü test aşamasında olmasına karşın uzun süre geçerliliğini koruyacağa benziyor.

RedHat:

Linux dünyasında en çok kullanılan sürümlerin başında gelmektedir. Hızlı bir gelişme katederek bugün 8.0 sürümüne ulaşmıştır. Özellikle 8.0 sürümünde zenginleştirdiği grafik arayüz kurulum ve yapılandırma uygulamaları ile Linux kullanımını kolaylaştırma yönünde önemli gelişmeler göstermiştir. Bunun yanında, en büyük açık kaynak kodlu yazılım olan OpenOffice ofis uygulamaları paketinin 1.0.1 sürümünü de dağıtımla birlikte sunmaktadır. Bu özelliği ile gerek iş istasyonu olarak, gerekse sunucu sistem olarak kullanılabilecek paket işletim sistemi halinde kullanıcılara ulaşmaktadır. Kararlı paketler kullandığından dolayı sunucu sistemlerde de yoğun olarak tercih edilmektedir. Program kurulumu olarak RPM paketlerini kullandığı için rpm komutunun ve grafik arayüz programlarının sağladığı program yükleme ve silme kolaylıklarını sunmaktadır.

RedHat8.0 sürümünde grafik ortamda çözünürlük ayarı

Bu avantajlarının yanında kurulum aşamasında Türkçe dil desteğinin olmaması, 8.0 sürümünde (çok küçük de olsa) yer alan Türkçe dil desteği ve grafik uygulamaları sorunlarından dolayı 8.1 sürümünün yakın olduğunu düşünüyoruz.

Mandrake:

RedHat işletim sistemini temel alarak yola çıkan Mandrake bugün 9.0 sürümüne ulaşmış bulunuyor. Mandrake, Türkçe ve kolay kurulum desteği ve kurulum sonrası yapılandırma için sunduğu grafik arayüz araçları ile Linux ile yeni tanışan kullanıcılar için son derece ideal bir sürümdür.

Grafik ortamdan sistem yapılandırması için kullanılacak Mandrake Control Center 9.0

Özellikle Pentium işlemcili sistemler için tasarlandırıldığı için kendine özgü mdk.i586.rpm uzantılı paketlerin yanında standart RPM paketlerini de kullanabilir. Mandrake'nin en büyük özelliklerinden biri halen daha kararlı çekirdeğe eklenmemiş ve taşınabilir medyalara erişmek için kullanılan "supermount" desteğini uzun süreden beri standart dağıtımında varsayılan ayar olarak kullanıyor olmasıdır. Bunun gibi diğer kararlı olmayan programları da sürümlerinde kullandığı için güncellemeleri yoğun olarak duyurulmaktadır. Bu dezavantajından dolayı özellikle sunucu sistemlerde pek fazla tercih edilmemektedir. RedHat8.0 gibi, 9.0 sürümünde OpenOffice ofis uygulamaları paketini Türkçe dahil pekçok dil desteği ile sunmaktadır. Mevcut sürümler içerisinde Türkçe desteği en zengin olması, kullanım ve yönetim grafik ortam uygulamaların zenginliğinden dolayı başlangıç düzeyindeki kullanıcılar için önerilebilecek bir sürümdür.

Linux'un ilk günden başlayarak bugün bulunduğu noktaya gelinceye kadar katettiği yola bakınca, yarın çok daha ileri düzeyde ve kullanışlı bir yapıya kavuşacağını düşünüyoruz. Bunun için bu yazımızda ileri sürdüğümüz görüşler, gelecek sürümlerde tamamen değişebilir. Linux dünyasının gizemlerini ve güzelliklerini keşfetmek için bütün sürümleri deneyerek kendi seçiminizi yapmanız en doğru karar olacaktır. Minik penguen her an sizlere yardımcı olmak için görev başında bekliyor.

Linux ile güvenli yarınlara...

Selçuk Han Aydın